การอดอาหาร หรือจำกัดการทานอาหาร เป็นวิธีปฏิบัติในการงดการบริโภคอาหารหรือเครื่องดื่มบางชนิดหรือทั้งหมด โดยมีระยะเวลาที่กำหนด ซึ่งมีการปฏิบัติแบบนี้มาเป็นเวลาหลายศตวรรษ ด้วยเหตุผลทางสุขภาพ ศาสนา และวัฒนธรรมต่าง ๆ มากมาย ในปีหลังจากนี้วิธีการอดอาหารหรือจำกัดการทานอาหาร ได้รับความสนใจจากวงการวิทยาศาสตร์อย่างมาก เนื่องจากมีประโยชน์ต่อการลดน้ำหนักและสุขภาพทั่วไป [1]
ประโยชน์ของการอดอาหารไม่ได้จำกัดเพียงแค่การลดน้ำหนักเท่านั้น แต่มันยังสามารถช่วยปรับสภาพอย่างต่าง ๆ ของร่างกายให้ดีขึ้น เช่น สุขภาพทางเมตาบอลิซึม การใช้ไขมันสะสมในร่างกาย ซึ่งอาจมีบทบาทในการป้องกันและการจัดการโรคได้เช่นกัน อย่างไรก็ตาม การอดอาหารอย่างยาวนานนั้น เริ่มเกิดคำถามเกี่ยวกับความพอเพียงทางโภชนาการ และบทบาทของอาหารเสริมลดน้ำหนัก ระหว่างระยะการอดอาหาร ซึ่งบทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจเรื่องนี้อย่างละเอียด โดยให้ภาพรวมที่ครอบคลุมและผลวิจัยที่เชื่อถือได้ในปัจจุบัน
เข้าใจการอดอาหาร
การอดอาหาร เป็นสถานะของกระบวนการเมตาบอลิซึมที่เกิดขึ้นหลังจากการดูดซึมอาหารไปแล้ว ในการอดอาหารจะเกิดขึ้นเมื่อร่างกายไม่ได้บริโภคอาหารเป็นเวลา 8-12 ชั่วโมง ซึ่งทำให้เกิดกระบวนการทางกายภาพต่าง ๆ ภายในร่างกายที่ช่วยให้รักษาสมดุลพลังงานของร่างกายได้เหมาะสม
การอดอาหารมีหลายรูปแบบ เช่น การอดอาหารแบบสลับเวลา (Intermittent Fasting) การอดอาหารแบบดื่มน้ำ (Water Fasting) และการอดอาหารแบบไม่ดื่มน้ำ (Dry Fasting) ซึ่งแต่ละรูปแบบจะมีผลต่อสุขภาพและระบบเมตาบอลิซึมที่แตกต่างกัน ตัวอย่างเช่น การอดอาหารแบบ IF มีประโยชน์ต่อตัวชี้วัดสุขภาพต่าง ๆ เช่น การควบคุมน้ำตาลในเลือด สุขภาพหัวใจ และการทำงานของสมอง [2] กระบวนการทางกายภาพของการอดอาหารจะเกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงระบบการเผาพลาญพลังงานของร่างกาย ซึ่งหลังจากอดอาหารไปเป็นเวลาประมาณ 8-12 ชั่วโมง ร่างกายจะใช้กลูโคเจนไปจนหมด และเริ่มใช้ไขมันมาเป็นแหล่งพลังงานหลัก จะทำให้เกิดการสร้างคีโตน ซึ่งเป็นแหล่งพลังงานในระหว่างการอดอาหารหรือการออกกำลังกายเพิ่มขึ้น [3]
การเข้าใจกระบวนการเหล่านี้เป็นสิ่งสำคัญในการสร้างความเข้าใจถึงบทบาทของอาหารเสริมในระหว่างการอดอาหาร เนื่องจากร่างกายยังมีความต้องการทางโภชนาการ และร่างกายยังต้องดูดซึมอาหาร ซึ่งกระบวนการเหล่านี้อาจเปลี่ยนแปลงและส่งผลต่อร่างกายได้ในระหว่างที่อดอาหาร
บทบาทของอาหารเสริม
อาหารเสริมครอบคลุมหลากหลายผลิตภัณฑ์ เช่น วิตามิน แร่ธาตุ สมุนไพร กรดอะมิโน และเอนไซม์ ซึ่งถูกผลิตและออกแบบมา เพื่อบำรุงร่างกายและเพิ่มสารอาหารให้แก่ร่างกาย ที่อาจจะไม่ได้รับเพียงพอต่อความต้องการเท่านั้น [4]
อาหารเสริมมีบทบาทสำคัญในทางโภชนาการ โดยเฉพาะในกลุ่มคนที่มีข้อจำกัดในการรับประทานอาหารหรือมีความต้องการสารอาหารเพิ่มเติม ซึ่งจะช่วยให้ได้รับสารอาหารสำคัญอย่างเพียงพอ สนับสนุนการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน ส่งเสริมการสุขภาพที่ดีในช่วงวัยที่มากขึ้น และอาจลดความเสี่ยงต่อโรคเรื้อรังบางชนิดได้ [5] อย่างไรก็ตาม อาหารเสริมไม่ได้ถูกออกแบบมา เพื่อแทนที่อาหารหรือแหล่งที่มาของสารอาหารสำคัญ
อาหารเสริมลดน้ำหนัก และการอดอาหาร
การใช้อาหารเสริมในช่วงเวลาการอดอาหารยังเป็นหัวข้อที่ถูกโต้เถียงกันอยู่ในขณะนี้ โดยเฉพาะคำถามที่สำคัญคือ หากรับประทานอาหารเสริม จะทำให้การอดอาหารถูกขัดขวางหรือไม่ คำตอบคือ ไม่สามารถบอกได้อย่างแน่นอน และขึ้นอยู่กับปัจจัยต่าง ๆ เช่น ประเภทของอาหารเสริม ปริมาณแคลอรีของอาหารเสริม และเป้าหมายในการอดอาหารของแต่ละบุคคล
บางคนอ้างว่า เนื่องจากอาหารเสริมมีปริมาณแคลอรีอยู่ อาจทำให้การอดอาหารถูกขัดขวางได้ ในทางกลับกันก็มีการกล่าวอ้างว่า ถ้าปริมาณแคลอรีที่รับประทานมีจำนวนน้อยมาก ก็ไม่มีผลกระทบใด ๆ ต่อการอดอาหาร ยิ่งไปกว่านั้น บางอาหารเสริมอาจช่วยเสริมประสิทธิภาพของการอดอาหารได้ด้วย [6]
ผลการวิจัยในเรื่องนี้มีความแตกต่างกัน ตัวอย่างเช่น การศึกษาเกี่ยวกับการรับประทานอาหารเสริม L-arginine ในช่วงเวลาการอดอาหารพบว่า มีประสิทธิภาพในการส่งเสริมการสร้างไนตริกออกไซด์ ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อสุขภาพหัวใจและหลอดเลือด [7] รวมถึงการศึกษาเกี่ยวกับการรับประทานอาหารเสริมประเภทกัวร์กัม (Guar Gum) ในช่วงเวลาการอดอาหารในผู้ป่วยเบาหวาน ก็รู้สึกว่ามีประสิทธิภาพในการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดและระดับคอเลสเตอรอลที่ดีขึ้น [8] หรือการทานอาหารเสริมลดน้ำหนักระหว่างการอดอาหาร ที่อาจส่งผลต่อการตอบสนองของร่างกาย จากส่วนผสมบางอย่างในผลิตภัณฑ์ เช่น มีสารกระตุ้นหรือสารระงับความอยากอาหาร ที่อาจส่งผลต่อระดับความหิว ระดับพลังงาน หรือการเผาผลาญในร่างกาย
มุมมองทางโภชนาการ
มุมมองทางโภชนาการในการทานอาหารเสริมในระหว่างการอดอาหาร สามารถสร้างผลกระทบได้หลายอย่าง ตัวอย่างเช่น วิตามินบางชนิด เช่น วิตามินเอ ดี อี และเค จะละลายได้ในไขมัน ซึ่งหมายความว่าการดูดซึมจะดีขึ้น เมื่อรับประทานพร้อมอาหารที่มีไขมัน [9] ดังนั้น การรับประทานอาหารเสริมเหล่านี้ในช่วงการอดอาหาร เมื่อร่างกายไม่ได้รับไขมัน การทานอาหารเสริมจึงอาจไม่ส่งผลหรือร่างกายสามารถดูดซึมไปใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
อย่างไรก็ตาม ธาตุเหล็กบางชนิดอาจจะดูดซึมได้ดีขึ้นในช่วงการอดอาหาร จากการศึกษาพบว่า การดูดซึมของธาตุเหล็กลดลง เมื่อรับประทานอาหารเสริมนี้พร้อมอาหาร ซึ่งแสดงให้เห็นว่าการอดอาหาร อาจเพิ่มปริมาณการดูดซึมของธาตุเหล็ก อย่างไรก็ตาม ควรทราบว่าการรับประทานธาตุเหล็กในปริมาณสูง อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงต่อทางเดินอาหาร โดยเฉพาะเมื่อรับประทานในช่วงท้องว่าง
นอกจากนี้ การดูดซึมของบางอาหารเสริมยังสามารถได้รับผลกระทบจากการรับประทานอาหาร ตัวอย่างเช่น การดูดซึมของยาฆ่าเชื้อจุลินทรีย์ที่มีชื่อว่าพอซาโคนาโซลถูกพบว่าเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ เมื่อรับประทานพร้อมอาหารเสริมโภชนาการเทียบกับการอดอาหาร [10]
กรณีทานอาหารเสริมระหว่างอดอาหาร
มีหลักฐานที่ชัดเจนที่สนับสนุนว่าการทานอาหารเสริมบางชนิดในระหว่าง การอดอาหาร อาจช่วยเพิ่มประสิทธิภาพของการอดอาหารและสนับสนุนสุขภาพทั่วไปได้ ตัวอย่างเช่น การเรื่องสมุนไพรและอาหารเสริมสำหรับควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดในผู้ป่วยเบาหวานพบว่า อาหารเสริมบางตัวสามารถช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ซึ่งอาจเป็นประโยชน์อย่างยิ่งในระหว่างการอดอาหาร[11] กรณีศึกษาอีกหนึ่งรายงานพบว่า อาหารมังสวิรัติที่เต็มไปด้วยโปรตีนที่ดี ส่งผลให้มีการปรับปรุงอาการของโรคภูมิแพ้อย่างมีนัยสำคัญ ซึ่งแนวคิดนี้แสดงถึงการสนับสนุนผลลัพธ์ด้านสุขภาพ โดยการกินอาหารเสริม ระหว่างที่อดอาหาร [12]
อาหารเสริมน้ำมันปลาที่มีสารโอเมก้า-3 เป็นไขมันไม่อิ่มตัวที่ได้รับการพิสูจน์ว่า ช่วยลดระดับไขมันในเลือดได้ในระหว่างอดอาหาร ซึ่งอาจเป็นประโยชน์ในช่วงอดอาหาร สำหรับบุคคลที่เป็นโรคไขมันในเลือดสูง [13] รวมถึงอาหารเสริมประเภทโครเมียม ที่ได้รับการค้นพบว่า มีผลดีต่อระดับน้ำตาลในเลือด และลดระดับอินซูลินในช่วงอดอาหาร ซึ่งอาจเป็นประโยชน์สำหรับบุคคลที่เป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2
ยิ่งไปกว่านั้น การทานอาหารเสริมลดน้ำหนักระหว่างการอดอาหาร สิ่งสำคัญคือต้องพิจารณาประเด็นสำคัญสองสามข้อ เช่น ส่วนผสมต่าง ๆ อย่าง สารสกัด แร่ธาตุ สมุนไพร หรือสารอื่น ๆ ที่ส่งผลต่อการลดน้ำหนัก ความปลอดภัยและประสิทธิภาพ และปฏิกิริยาที่อาจเกิดขึ้นต่อร่างกายในขณะที่อดอาหาร
การศึกษาเกี่ยวกับอาหารเสริมประเภทกรดไขมันทรานส์ที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ (ซึ่งพบในไขมันของสัตว์และผลิตภัณฑ์จากนม) พบว่ากรดดังกล่าว ทำให้เกิดภาวะไขมันในเลือดต่ำ ซึ่งบ่งชี้ถึงประโยชน์ที่อาจเกิดขึ้นระหว่างการอดอาหาร [14] เป็นต้น
การพิจารณาและข้อควรระวัง
ข้อสำคัญอีกอย่างก่อนที่จะเริ่มทำ อย่าลืมศึกษาข้อมูลว่าวิธีการอดอาหารเหมาะกับใครบ้าง ถึงแม้ว่าอาหารเสริมจะสามารถให้สารอาหารที่จำเป็นระหว่างการอดอาหาร แต่ก็ต้องพิจารณาถึงผลข้างเคียงหรือความเสี่ยงต่อร่างกายด้วย โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อรับประทานอาหารเสริม ในขณะที่ท้องว่าง [15]
เนื่องจากอาหารเสริมบางตัวอาจทำให้รู้สึกไม่สบายท้อง คลื่นไส้ อาเจียน หรือปัญหาทางเดินอาหารอื่น ๆ เมื่อรับประทานโดยที่ไม่ได้ทานอาหาร ตัวอย่างเช่น อาหารเสริมประเภทธาตุเหล็กและแมกนีเซียม อาจทำให้เกิดปัญหาการย่อยอาหาร ดังนั้น จึงเป็นสิ่งสำคัญที่จะปฏิบัติตามคำแนะนำในการรับประทาน ว่าอาหารเสริมใดที่ควรทานพร้อมอาหาร หรือทานในขณะที่ท้องว่างได้
ทั้งนี้ บางอาหารเสริมอาจส่งผลกับยาบางชนิด ทำให้การดูดซึมหรือประสิทธิภาพของยาลดลงได้ [16] ดังนั้น จึงสำคัญที่จะสอบถามแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพเกี่ยวกับการทานอาหารเสริมของคุณ โดยเฉพาะถ้าคุณมีโรคประจำตัว หรือต้องทานยาประจำอยู่
แม้ว่าอาหารเสริมจะสามารถช่วยเติมเต็มความขาดแคลนทางโภชนาการ แต่ไม่ควรทานเพื่อแทนที่อาหาร ที่สำคัญควรพยายามทานอาหารให้หลากหลายและสมดุล เพื่อให้ร่างกายได้รับสารอาหารและประโยชน์อย่างเต็มที่จะดีกว่า ส่วนการทานอาหารเสริมนั้นให้เป็นสิ่งที่ช่วยเติมเต็ม หากร่างกายได้รับสารอาหารเหล่านั้นไม่เพียงพอต่อความต้องการ
สรุป
โดยสรุปแล้ว การใช้อาหารเสริมลดน้ำหนักหรืออาหารเสริมบางประเภทในระหว่างการอดอาหารเป็นหัวข้อที่ยังคงต้องได้รับการวิจัยและศึกษากันอย่างต่อเนื่อง แม้ว่าอาหารเสริมบางตัว อาจทำให้ได้ประโยชน์จากการอดอาหาร และช่วยสนับสนุนสุขภาพทั่วไป แต่การดูดซึมและประสิทธิภาพที่ส่งผลต่อร่างกายนั้นก็แตกต่างกันไปตามประเภทของอาหารเสริม และสภาวะสุขภาพของแต่ละบุคคล [17]
นอกจากนี้ ใครที่เป็นมือใหม่ในการรับประทาน IF ไม่ควรละเลยที่จะศึกษาผลข้างเคียงหรือความเสี่ยง หากต้องรับประทานอาหารเสริมในขณะที่ท้องว่าง ดังนั้น ควรปรึกษากับแพทย์หรือผู้ให้บริการด้านสุขภาพ ก่อนเริ่มการรับประทานอาหารเสริมเป็นสิ่งสำคัญ โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากจะทานอาหารเสริมลดน้ำหนักในระหว่างการอดอาหาร ควรคำนึงถึงความปลอดภัยเป็นสำคัญ
การตัดสินใจเรื่องการเลือกทานอาหารเสริมใด ๆ ในระหว่างการอดอาหารนั้น ควรพิจารณาอย่างรอบคอบ โดยคำนึงถึงผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น ควรปรึกษาแพทย์ก่อนเสมอ รวมถึงขึ้นอยู่กับความต้องการด้านสุขภาพของแต่ละบุคคล
อ้างอิง
- Competing against time. https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/08956308.1990.11670646
- Intermittent fasting in cardiovascular disorders—an overview. https://www.mdpi.com/2072-6643/11/3/673
- Persistence of metabolic rhythmicity during fasting and its entrainment by restricted feeding schedules in rats. https://journals.physiology.org/doi/abs/10.1152/ajpregu.1998.274.5.R1309
- NIH Office of Dietary Supplements. Dietary Supplements: What You Need to Know. https://ods.od.nih.gov/HealthInformation/DS_WhatYouNeedToKnow.aspx
- Dietary supplements and disease prevention – a global overview. https://www.nature.com/articles/nrendo.2016.54
- Flipping the metabolic switch: understanding and applying the health benefits of fasting. Obesity (Silver Spring). https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/oby.22065
- Beneficial effects of a long-term oral L-arginine treatment added to a hypocaloric diet and exercise training program in obese, insulin-resistant type 2 diabetic patients. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0955286304000749
- Long-term effects of guar gum in subjects with non-insulin-dependent diabetes mellitus. Am J Clin Nutr. https://link.springer.com/article/10.1007/BF03216219
- Gropper SS, Smith JL, Groff JL. Advanced Nutrition and Human Metabolism. 5th ed. Belmont, CA: Wadsworth, Cengage Learning; 2009.
- A new solid oral tablet formulation of posaconazole: a randomized clinical trial to investigate rising single- and multiple-dose pharmacokinetics and safety in healthy volunteers. https://journals.asm.org/doi/full/10.1128/aac.01034-08
- Systematic review of herbs and dietary supplements for glycemic control in diabetes. https://diabetesjournals.org/care/article/26/4/1277/23631/Systematic-Review-of-Herbs-and-Dietary-Supplements
- Rheumatoid Arthritis: How a Vegan Diet Can Reduce the Pain. American Journal of Lifestyle Medicine.
- Risks and benefits of omega 3 fats for mortality, cardiovascular disease, and cancer: systematic review. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S016752730800524X
- Systematic review of herbs and dietary supplements for glycemic control in diabetes. https://diabetesjournals.org/care/article/26/4/1277/23631/Systematic-Review-of-Herbs-and-Dietary-Supplements
- Prevention and treatment of protein energy wasting in chronic kidney disease patients: a consensus statement by the International Society of Renal Nutrition. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0085253815560973
- 35 Drug Interactions with Food and Beverages. https://www.researchgate.net/profile/Gail-Mahady/publication/315863380_Drug_Interactions_with_Food_and_Beverages/links/5a6766c6aca2720266b5cfd4/Drug-Interactions-with-Food-and-Beverages.pdf
- A survey on dangerous side effects of otc medication on human health. https://www.informativejournals.com/journal/index.php/tjpls/article/view/93
